Kalwaria Wejherowska
Kalwaria Wejherowska - Jerozolima Kaszubska
„Marsz, marsz, me serce na kalwaryje!...
O świętego krzyża góro ty wspaniała,
Ileż ty już ludu u swych stóp widziała”.
(Aleksander Majkowski, Pielgrzymka wejherowska)
„Marsz, marsz, czemprędzej, już larum biją.
Zchodźcie się zewsząd na Kalwaryją.
Z dołu do góry nam iść potrzeba, tam nam pokażą drogę do nieba.
(ks. Szczepan Keller, pieśń pielgrzymki kościerskiej)
Kalwarię Wejherowską rozplanowano na trzech wzgórzach, którym nadano biblijne nazwy – Góra Oliwna, Syjon i Golgota – oraz w sąsiednich dolinach. Tak jak w Jerozolimie toczy tu swe wody Cedron, kiedyś rzeka Biała. Początek kalwaryjskiego szlaku zaczyna się na Górze Oliwneji mierzy ok. 5 km.
Góra Oliwna
Na wzgórzu o tej nazwie znajdują się cztery kaplice.
1. Kaplica Wniebowstąpienia
Fundator: Joanna Katarzyna Radziwiłł, druga żona Jakuba Wejhera
Budowa: 1657 – 1665
- Umieszczona na szczycie wzgórza kaplica otwiera kalwaryjski szlak. Jest jedną z piękniejszych i oryginalniejszych budowli Kalwarii. Wyróżnia ja rokokowa dekoracja sztukatorska.
2. Kaplica Ogrójca
Fundator: Aleksander Kęsowski, opat cystersów oliwskich
Budowa: 1653
- O. Grzegorz w kronice podaje, że fundując kaplicę opat Kęsowski motywował swój wybór podobieństwem nazwy Góra Oliwna do miejscowości Oliwa koło Gdańska.
- Zniszczony obraz środkowy zastąpiono malowidłem olejnym na ścianie, prawdopodobnie w I ćw. XX w. Malując ten obraz wzorowano się na dziele malarskim znajdującym się w Jerozolimie. Zmieniono jednak tło wydarzenia, wprowadzono wątek rodzimy i sportretowano okoliczne wzgórza nanickie.
3. Kaplica Judasza
Fundator: Jakub Wejher
Budowa: 1649 – 1654
- Jest to niewielka budowla w kształcie absydy. Dzięki konchowemu wnętrzu z olejnym malowidłem ściennym, wchodząc do wnętrza kaplicy doznajemy wrażenia, że postacie malowidła nas otaczają. Sami pośród nocy jesteśmy świadkami wydarzenia – pojmania Jezusa.
4. Kaplica Grobu Matki Bożej
Fundator: Joanna Katarzyna Radziwiłł, druga żona Jakuba Wejhera
Budowa: 1657 – 1665
- Kaplica umiejscowiona jest u podnóża góry, a jej wnętrze podzielono na dwa pomieszczenia. W pierwszym znajduje się figura Matki Bożej w oszklonej trumience, w drugim obraz nieznanego autorstwa wzorowany jest na obrazie z kościoła klasztornego przedstawia Zaśnięcie NMP.
5. Kaplica Cedronu
Fundator: Jakub Wejher, hrabia Otton Keyserling, właściciel dóbr wejherowskich w XIX wieku
Budowa: 1649 – 1654 i 1860
- Cedron w czasach biblijnych oddzielał Górę Oliwną od Jerozolimy. Żołnierze prowadząc Chrystusa do miasta musieli przejść przez ten potok. Ufundowany przez Jakuba Wejhera most nie zachował się. Współcześnie istniejąca ceglana kaplica została wybudowana w 1860r. dzięki Ottonowi Kayserlingowi.
6. Brama Jerozolimska
Fundator: nieznany
Budowa: 1654 – 1665
- Przez tę bramę wprowadzono Chrystusa do Jerozolimy. Zniszczone malowidła, umieszczone w przejściu bramy, zastąpiono po II wojnie światowej nowymi; wykonał je J. Łapiński.
Góra Syjon
(znana jako Plac Piwniczny – Kellerplatz)
7. Kaplica Domu Annasza
Fundator: Jakub Wejher
Budowa: 1649 – 1654
- Po wejściu do miasta zaprowadzono Jezusa przed oblicze byłego arcykapłana Annasza. Zdarzenie to upamiętnia bardzo mała, skromna kapliczka.
8. Kaplica Wieczernika
Fundator: nieznany
Budowa: 1654 – 1657
- Kaplica przywodzi na pamięć ostatnią wieczerzę i umycie nóg uczniom przez Chrystusa. Stąd udał się On na Górę Oliwną.
9. Kaplica Domu Matki Bożej
Fundator: nieznany
Budowa: 1654 – 1665
- Punktem wyjścia dla zbudowania w tym miejscu kaplicy była tradycja. Według niej Maryja mieszkała z apostołem Janem w Jerozolimie i zasnęła w pobliżu Wieczernika. Pochowano ją u stóp Góry Oliwnej w dolinie Cedronu.
- Jest to najskromniejsza kaplica na Kalwarii. Obecny kształt nadano jej prawdopodobnie w II połowie XIX w. Bardzo zniszczona po II wojnie światowej została odbudowana w 1955r.
10. Kaplica Domu Kajfasza
Fundator: Jakub Wejher
Budowa: 1649 – 1654
- Kaplica ma prostą budowę, obecny wygląd nadano jej pod koniec XIX w. Z zewnątrz zwraca uwagę umieszczony na dachu kogut; przypomina ona zaparcie się Piotra na dziedzińcu domu Kajfasza.
11. Kaplica Pałacu Piłata – I stacja Drogi Krzyżowej
Fundator: Jakub Wejher
Budowa: 1650 – 1654
- Kaplica, zbudowana na planie centralnym, jest unikatową barokową budowlą na terenie Pomorza (drugą cenną kaplicą jest Spotkanie z Matką). Rzut poziomy kaplicy ma kształt krzyża greckiego (o równych ramionach).
12. Kaplica Pałacu Heroda
Fundator: Joanna Katarzyna Radziwiłł, druga żona Jakuba Wejhera
Budowa: 1654 – ?
- Prace, rozpoczęte w roku 1654, przerwał najazd wojsk szwedzkich. Potem nastąpiła śmierć fundatorki i choć zapisała pieniądze na ukończenie budowy świątyni, w kronice klasztornej odnotowano, że w 1673r. wciąż przykryta jest drewnianym dachem. Jest to jedna z większych kaplic Kalwarii.
13. Kaplica Podjęcia Krzyża – II stacja Drogi Krzyżowej
Fundator: Cecylia Eleonora Wejherówna, córka Jakuba Wejhera
Budowa: 1649 - 1654
- Pierwotna kaplica była otwarta; baldachim osłaniający rzeźby Chrystusa i dwóch żołnierzy został wsparty na filarach. Całość wykonano z piaskowca. Dla ochrony w roku 1866 obudowano ja nową, neogotycką ceglaną kaplicą (fundusz ze składek wiernych).
14. Kaplica Pierwszego upadku Chrystusa – III stacja Drogi Krzyżowej
Fundator: ks. Mateusz Jan Judycki, inicjator budowy Kalwarii
Budowa: 1649
- Jest to pierwsza kaplica, jaka powstała na Kalwarii. Tak jak poprzednia, należy do grupy kaplic otwartych z figurą wewnątrz.
15. Kaplica Spotkania z Matką – IV stacja Drogi Krzyżowej
Fundator: Anna Elżbieta Schaffgotsch, pierwsza żona Jakuba Wejhera
Budowa: 1649 – 1654
- Kaplica ta zasługuje na uwagę z kilku powodów. Jest niewątpliwie najpiękniejszą budowlą na Kalwarii. Wzniesiono ją na planie centralnym o oryginalnym kształcie symbolizującym różę. Bogatą fasadę dodatkowo ozdobiono na pilastrach i gzymsach sgraffitem (polega to na wycinaniu w warstwach kolorowego tynku motywów geometrycznych i roślinnych, twarzy itp.).
16. Kaplica Szymona z Cyreny – V stacja Drogi Krzyżowej
Fundator: Dworzanie Jakuba Wejhera
Budowa: 1649 – 1654
- Kaplica należy do grupy otwartych z figurami. Została obudowana w II połowie XX w. Wyeksponowane rzeźby przedstawiają Chrystusa niosącego krzyż, który pomaga Mu dźwigać Szymon z Cyreny. Wartym podkreślenia jest tutaj strój Szymona, którym jest nawiązanie do tutejszego regionu. Jest to, bowiem strój kaszubskiego rybaka.
17. Kaplica Weroniki – VI stacja Drogi Krzyżowej
Fundator: Anna Teresa Wejherówna, druga córka Jakuba Wejhera
Budowa: 1649 – 1654
- Podobnie jak poprzedni obiekt, jest to kaplica otwarta, obudowana konstrukcją szachulcową. Pośrodku stoi kamienna figura św. Weroniki.
18. Brama łez – Drugi upadek Chrystusa – VII stacja Drogi Krzyżowej
Fundator: Jakub Wejher
Budowa: 1649 – 1654
- Brama znajdująca się na Kalwarii, przebudowana około połowy XIX w., została symbolicznie ozdobiona motywem łez.
19. Kaplica Płaczących niewiast – VIII stacja Drogi Krzyżowej
Fundator: Jakub Wejher
Budowa: 1649 – 1654
- Jest to najmniejsza kaplica na Kalwarii. Malowidło olejne na ścianie pochodzi z końca XIX w. Na obrazie Chrystus pociesza grupę kobiet z dziećmi, za ich plecami w tle widać budowle Jerozolimy.
Góra Golgota
(nazywana tez Górą Kalwarią)
20. Kaplica Trzeciego upadku Chrystusa – IX stacja Drogi Krzyżowej
Fundator: Jakub Wejher
Budowa: 1649 – 1654
- Położona u podnóża Golgoty skromna architektonicznie kaplica posiadała pierwotnie we wnętrzu malowidło, które częściowo zostało odsłonięte w czasie prace remontowych w latach 2005 – 2008. do naszych czasów, prawie idealnie, zachowało się malowidło na suficie przedstawiające aniołów z symbolami Męki Pańskiej.
21. Kaplica Obnażenia z szat – X stacja Droga Krzyżowa
Fundator: nieznany
Budowa: 1654 – 1657
- Olejne malowidło Obnażenie z szat jest jedynym oryginalnie zachowanym i wyeksponowanym obrazem na ścianie z czasów J. Wejhera.
22. Kaplica Przybicia do krzyża – XI stacja Drogi Krzyżowej
Fundator: Jakub Wejher
Budowa: 1649 – 1654
- Obecne malowidło w kaplicy to pochodząca z II połowy XVII w. (czasy Przebendowskich) warstwa przemalowania, wykorzystująca fragmenty starsze XVII –wieczne, np. twarz Chrystusa.
23. Kościół Trzech krzyży – XII stacja Drogi Krzyżowej
Fundator: Anna Wejherówna, córka stryja fundatora, Demetriusza Wejhera
Budowa: 1649 – 1654
- Na samym szczycie Golgoty wybudowana najokazalszą budowlę – kościół. Kronika o. Grzegorza podaje, że 30 V 1654r. uroczyście ustawiono w nim trzy krzyże, z Chrystusem i łotrami, dłuta br. Junipera Wrocławskiego, franciszkanina wejherowskiego. W uroczystości brał udział J. Wejher z rodziną, dworzanie i inne osoby towarzyszące.
24. Kaplica Matki Bożej Bolesnej – XIII stacja Drogi Krzyżowej
Fundator: Joanna Katarzyna Radziwiłł, druga żona Jakuba Wejhera
Budowa: 1649 – 1654
- Pierwotna kaplica znajduje się wewnątrz szachulcowego domku. W jej wnętrzu ustawiono rzeźbę Matki Bożej, trzymającej na kolanach martwego Jezusa. Autorem Piety był prawdopodobnie br. Juniper Wrocławski.
25. Kaplica Grobu Chrystusa– XIV stacja Drogi Krzyżowej
Fundator: Anna Konstancja Wejherówna, bratanica Jakuba Wejhera
Budowa: 1649 – przed 1654
- Kaplica, cała zbudowana z piaskowca, jest przykładem jedynej budowli ciosowej na Pomorzu. Została wykonana w Krakowie, a następnie przetransportowana Wisłą do Gdańska; stąd przewieziono ją na Kalwarię. Obiekt bliźniaczo podobny jest do Grobu Chrystusa w Kalwarii Zebrzydowskiej (1606 – 1609), autorstwa Pawła Baudartha.
Brama Oliwska
Fundator: hrabia Piotr Jerzy Przebendowski
Budowa: I połowa XVIII w.
- Kaplica znajduje się poza terenem Kalwarii i nie jest z nią ściśle powiązana tematycznie. Brama ta wyznacza miejsce powitań pielgrzymów nadchodzących do Wejherowa od strony Gdańska. Kiedyś witano tu wielką pielgrzymkę z Oliwy, która przejęła tradycje pielgrzymki gdańskiej (ze Stolcenberga – dziś dzielnica Gdańska o nazwie Chełm) stąd zapewne nazwa tej Bramy.
opracowana na podstawie
Przewodnika po Kalwarii Wejherowskiej - Jadwigi Wilga - Steyer
Ruch pielgrzymkowy
„Kto za życia Kalwarii nie obejdzie, ten po śmierci na kolanach obejść ją musi”.
(porzekadło kaszubskie)
Ruch pielgrzymkowy do wejherowskiego Sanktuarium trwa, można tak powiedzieć, nieprzerwanie od samego początku. Szczególną wartość dla rozwoju ruchu pątniczego miały dekrety papieskie ogłaszające możliwość zyskania odpustu zupełnego. Pierwszy z nich pochodzi już z 1661r. Kolejny z marca 1678r. dekret Innocentego XI zmienia możliwość zyskania odpustu zupełnego z okresu czasowego na okres wieczysty. Swoim zasięgiem pielgrzymkowym w XVII i XVIII w. Wejherowo obejmuje nie tylko Kaszuby i Pomorze, ale także i Warmię.
Do najstarszych notowanych pielgrzymek należała grupa gdańska wyruszająca z Gdańska Chełmu (Stolcenberg). W XIX w. tradycje tamtej grupy przejęli pielgrzymi z Oliwy (dzielnica Gdańska). Ta kompania jest najstarszą i nazywana przez pozostałe „matką wszystkich pielgrzymek”. O ponad 300 –letniej tradycji pielgrzymkowej mówi się także w stosunku do grupy z Kościerzyny (do pokonania pielgrzymi mają ok. 100 km), Pucka i Oksywia (dzielnica Gdyni). W miarę powstawania nowych parafii zwiększyła się liczba oficjalnych pielgrzymek pieszych i dziś do Wejherowa przybywa ich, co roku ponad 70. Inną kwestią pozostają pielgrzymki zmotoryzowane oraz pielgrzymi indywidualni.
Wartym podkreślenia jest tutaj fakt, że wokół powitań grup pielgrzymkowych, a dokładniej mówiąc wśród feretronów (obrazów pielgrzymkowych) wytworzył się pewien ceremoniał, gdzie indziej niespotykany, nieznany jak tylko na Kaszubach. Jest to ukłon w kształcie krzyża między feretronami kompanii pątniczych oraz między feretronami a Kalwarią.
Franciszkanie, chcąc ułatwić nabożne rozpamiętywanie tajemnic Bożej Męki już |w 1717r. rozpoczęli wydawanie modlitewników, tzw. kalwaryjek. Drukowane po polsku, jak i kazania, nabożeństwa głoszone w języku polskim chroniły miejscową ludność przed wynarodowieniem. Kalwaryjki wydawane są do dnia dzisiejszego.
Obecnie na Kalwarii w ciągu roku celebrowanych jest pięć odpustów z okazji uroczystości Wniebowstąpienia Pańskiego, Trójcy Świętej, NMP Uzdrowienia Chorych, Wniebowzięcia NMP i Podwyższenia Krzyża.
Na rolę, jakie to święte miejsce odegrało w swojej historii nazywane jest przez Kaszubów duchową stolicą.
Osób online:1
© 2012 sanktuarium.wejherowo.pl
Projekt i wykonanie
Panoramy 360
